การเก็บอสุจิด้วยวิธี PESA/TESE
เพื่อใช้ในการทำ ICSI

PESA / TESE คืออะไร

PESA (Percutaneous Epididymal Sperm Aspiration)
และ TESE (Testicular Sperm Extraction)
เป็นวิธีการเก็บอสุจิโดยตรงจากอวัยวะสืบพันธุ์เพศชาย โดยจะใช้ในกรณีที่ฝ่ายชายตรวจน้ำอสุจิแล้วไม่พบตัวอสุจิ หรือในกรณีที่ไม่สามารถเก็บน้ำอสุจิโดยวิธีการหลั่งออกมาได้ตามปกติ

PESA ทำโดยใช้เข็มเจาะผ่านทางถุงหุ้มอัณฑะเพื่อดูดอสุจิจากหลอดเก็บอสุจิ (Epididymis) โดยตรง

TESE จะเป็นผ่าตัดเปิดผิวหนังบริเวณถุงหุ้มอัณฑะ เพื่อเข้าถึงลูกอัณฑะโดยตรง และเก็บเนื้อเยื่อภายในลูกอัณฑะ (Seminiferous tubules) ไปตรวจหาอสุจิในห้องปฏิบัติการต่อไป

การเก็บอสุจิด้วยวิธี PESA/TESE เพื่อใช้ในการทำ ICSI

ใครเหมาะกับการรักษาด้วย PESA/TESE

  • ผู้ชายที่มีภาวะ ไม่มีอสุจิในน้ำเชื้อ (Azoospermia) ซึ่งแบ่งออกเป็น
  • Obstructive Azoospermia: มีการสร้างอสุจิในลูกอัณฑะแต่ทางเดินอสุจิอุดตัน ทำให้ตัวอสุจิไม่สามารถหลั่งออกมาภายนอกได้ เช่น เคยมีประวัติติดเชื้อในระบบสืบพันธุ์ (หนองใน หนองในเทียม) เคยผ่าตัดทำหมัน หรือมีภาวะทางพันธุกรรม (เช่น CFTR mutation)
  • Non-obstructive Azoospermia: ภาวะที่อัณฑะสร้างอสุจิน้อยมากหรือไม่สร้างเลย ในกรณีนี้มักใช้ TESE มากกว่า
  • ผู้ชายที่ไม่สามารถหลั่งน้ำอสุจิได้ (Anejaculation) หรือมีปัญหาน้ำอสุจิไหลย้อนเข้ากระเพาะปัสสาวะ (Retrograde ejaculation) ในคนไข้กลุ่มนี้จะมีปัญหาหลั่งน้ำอสุจิไม่ได้เลย โดยอาจจะสามารถถึงจุดสุดยอด (Orgasm) ได้หรือไม่ก็ได้ หรืออาจพบว่ามีปริมาณน้ำอสุจิที่หลั่งออกมาน้อยลงกว่าแต่ก่อน ซึ่งมักเกิดจากปัญหาทางระบบประสาท เช่น เป็นเบาหวานที่คุมไม่ดี เคยผ่าตัดในอุ้งเชิงกราน เคยผ่าตัดกระดูกสันหลัง ซึ่งอาจทำให้เกิดความเสียหายต่อระบบประสาทที่ควบคุมการหลั่งได้

วิธีการทำ PESA/TESE เป็นอย่างไร

  • ทำการนำสลบโดยการให้ยาผ่านทางหลอดเลือดดำ ซึ่งจะอยู่ภายใต้การดูแลของวิสัญญีแพทย์ตลอดกระบวนการ
  • ฉีดยาชาเฉพาะที่เพื่อลดอาการปวดระหว่างทำและหลังทำผ่าตัด
  • การทำ PESA จะทำโดยใช้เข็มเล็กๆ เจาะผ่านผิวหนังของถุงหุ้งอัณฑะเข้าไปดูดของเหลวจากหลอดเก็บอสุจิ (Epididymis) โดยตรง
  • การทำ TESE จะทำโดยผ่าตัดลงแผลเล็กๆ บริเวณถุงหุ้มอัณฑะ จนถึงลูกอัณฑะ และจะลงแผลเล็กๆที่บริเวณลูกอัณฑะ เพื่อเข้าถึงลูกอัณฑะ จากนั้นจะเก็บเนื้อเยื่อภายในลูกอัณฑะ หรือ Seminiferous tubules ซึ่งจะมีลักษณะเป็นสีเหลืองทอง เพื่อนำไปตรวจในห้องปฏิบัติการเพื่อหาตัวอสุจิอีกที
  • กระบวนการใช้เวลาประมาณ 30-60 นาที
  • ฟื้นตัวเร็ว ไม่จำเป็นต้องนอนโรงพยาบาล

ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้

  • ปวด บวม หรือมีจ้ำช้ำบริเวณอัณฑะ
  • เลือดคั่งหรือก้อนเลือดในถุงอัณฑะ (พบได้น้อย)
  • แผลอักเสบติดเชื้อหรือแผลไม่ติด (พบได้น้อย)
  • อาจส่งผลต่อการสร้างฮอร์โมนเพศชาย ในกรณีที่ผ่านการทำ TESE มาหลายครั้ง

การเตรียมตัวก่อนรับการรักษา

  • หากมีโรคประจำตัวหรือยาที่รับประทานประจำ ให้ปรึกษาแพทย์ก่อนเข้ากระบวนการ
  • งดน้ำ งดอาหาร ล่วงหน้า 6–8 ชั่วโมง
  • งดเพศสัมพันธ์และงดหลั่งน้ำอสุจิ 2–5 วันก่อนทำ

ภายหลังจากการรักษาด้วยวิธี PESA หรือ TESE สเปิร์มที่ได้จะถูกนำไปเตรียมเพื่อเข้าสู่กระบวนการปฏิสนธินอกร่างกายด้วยวิธีฉีดอสุจิเข้าไปในเซลล์ไข่โดยตรง (ICSI)

บทความโดย

นพ. สิริเชษฐ์ อเนกพรวัฒนา

สูตินรีแพทย์ผู้ชำนาญการด้านเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์และภาวะการมีบุตรยาก

ประวัติแพทย์ นัดหมายแพทย์