Topic: Ep.37. ฮอร์โมนและไข่ส่งผลอย่างไรต่อภาวะมีบุตรยาก
ตรวจฮอร์โมนก่อนเริ่มขบวนการเด็กหลอดแก้ว ตรวจไปเพื่ออะไร บอกอะไรเราได้บ้างและไม่ตรวจได้หรือไม่ถ้าจะเริ่มขบวนการ
การตรวจเบื้องต้นก่อนการเริ่มกระบวนการฮอร์โมนสองตัวนี้สามารถเจาะได้ในทุกวันของรอบประจำเดือน
- Prolactin (PRL) Ref cut off อยู่ที่ 20-25 สร้างจากต่อมใต้สมอง และสูงเฉพาะที่คุณแม่ให้นมลูก, คนไข้ที่เพิ่งมีเพศสัมพัน์มาจากการบีบจับ/มีแผลเต้านม หรือทานยาที่รักษาโรคซึมเศร้าบางตัว ถ้าค่า PRL สูงเกิน 25 ทำให้การตกไข่ผิดปกติได้
ส่วนค่า 25-50; ผญ จะมีรอบประจำเดือนค่อนข้างสั้น Corpus luteal defect และการสร้าง Progestorone ได้ไม่ดี มีผลต่อการตั้งครรถ์
ค่าสูงเกิน 100 กดการตกไข่ ทำให้มีรอบเดือนที่ไม่มีไข่ตก หรือรอบเดือนผิดปกติ นานๆมาทีได้
ถ้า PRL สูงอยู่ จะทำไง จะมีการตรวจซ้ำอีกรอบดูสาเหตุ มาจากบาดแผลที่เต้านมไหม ถ้าตรวจซ้ำแล้วยังสูงอยู่ อาจจะมีในเรื่องก้อนเนื้อที่ต่อมไต้สมอง ไปทำ MRI ต่อ
แต่ถ้าตรวจซ้ำแล้ว PRL มีค่าดีขึ้น ก็จะให้ทานยาเพื่อกดการสร้าง PRL เพื่อช่วยให้การทำงานของรังไข่ วงจรการตกไข่กลับมาเป็นปกติ - TSH วัดการทำงานของต่อมใต้สมอง
ถ้าผิดปกติ ก็จะเจาะเพิ่มดูว่าเป็น hyper/hypo thyroid เพราะจะมีผลต่อการตกไข่และคุณภาพของไข่ รวมทั้งในช่วงของการกระตุ้น ถ้าฮอร์โมนไทรอยด์ไม่ดี ทำให้การตอบสนองในกระตุ้นไข่ไม่มีประสิทธิภาพ
อีกอย่างในคนไข้ที่กำลังจะใส่ตัวอ่อนกลับ ถ้าเกิดไทรอยด์ผิดปกติ ทำให้มีผลต่อการฝังตัวของตัวอ่อนได้ - AMH เป็นตัวบอกว่าเรายังมีความสามารถที่จะบุตรได้ไหม ยังเหลือไข่อยู่เยอะไหม ถ้าคนไข้เป็น PCOS จากการ ultrasound ไม่จำเป็นต้องเจาะ AMH ในทุกรายได้ แต่ถ้า ultrasound พบไข่น้อย, อายุเยอะ หรือปล่อยมานานไม่มีลูกซะที ก็จะเจาะ AMH เพื่อดูวิธีการรักษาการมีบุตรยากที่เหมาะสมที่สุด หรือเพื่อ egg freezing
- AMH ต่ำมาก อายุเยอะแล้ว แนะนำให้ทำ ICSI เพื่อลดระยะเวลา
- AMH ไม่ได้สัมพันธ์กับคุณภาพของไข่เรา 100% เพราะมีปัจจัยอื่นเข้ามาเกี่ยวข้องเช่นอายุของแม่ หรือโรคประจำตัวอื่นๆร่วม แต่ตัวฮอร์โมนจะสัมพัน์กับจำนวนของไข่
เริ่มกระบวนการกระตุ้นไข่
เจาะ H ในรอบเดือนเดย์ 2 หรือ 3 คือ FSH LH and Estradiol ซึ่งฮอร์โมนเหล่านี้เพื่อดูว่าควรระเริ่มกระตุ้นไข่ไหม สูตรแบบไหนที่จะนำมากระตุ้นไข่และขนาดของยาที่จะนำมาใช้กระตุ้นว่าต้องใช้มากน้อยขนาดไหน
- FSH สร้างจากต่อมใต้สอง ช่วยบอกว่ารอบเดือนนี้มีไข่เยอะ มากน้อยขนาดไหน และไข่ดื้อไหม ถ้าFSH ค่ายิ่งสูง ยิ่งไม่ดี แสดงว่าไข่น้อย ต้องใช้ยากระตุ้นสูงกว่าปกติ
- LH สร้างจากต่อมใต้สองเช่นกัน ค่าไม่ต่างจาก FSH นัก จะค่าใกล้เคียงกันไม่ต่างกันมาก แต่ถ้า
- LH>FSH จะเจอได้ในคนไข้ที่เป็น PCOS แสดงว่ามีฮอร์โมนเพศชายค่อนข้างเยอะ อาจจะต้องเลือกยาที่เหมาะสม แต่ถ้าสูงมากเกินไป อาจทำให้กระตุ้นไข่ไม่ขึ้นหรือได้ไข่ที่ไม่ได้คุณภาพ ก็อาจต้องปรับสูตรในการกระตุ้น
- Estradiol (E2) คือฮอร์โมนเพศหญิง ช่วงกระตุ้นไข่ในเดย์2-3 ค่าH ตัวนี้จะอยู่ที่ 20-80 ถ้าต้นรอบมีค่า E2 สูงเกินไป แสดงว่ามีไข่โดดหรือมีไข่ตั้งต้นที่มีขนาดไม่เท่ากัน (ขนาดปกติไม่เกิน 4-5 mm) ถ้ามีขนาดไข่ต่างกันมาก ทำให้ช่วงการกระตุ้น มีปัญหาในการเลือกระยะเวลาในการเก็บไข่ เพราะฉะนั้นถ้าคนไข้มีค่า E2>80 เราจะพัก ไม่กระตุ้นในรอบนั้น เพราะไข่ที่ใช้ได้จริงในการเก็บไข่ได้จะได้น้อยกว่าที่ควรจะเป็น
Superior A.R.T. มีการเจาะดูฮอร์โมน LH and E2 เป็นระยะ เพื่อปรับยา หรือเปลี่ยนยาและ ทำนายได้ว่าไข่ที่เรากำลังจะเก็บนั้นเป็นไข่ที่ได้คุณภาพหรือไม่ (ไข่ 1 ใบ สร้าง E2=200-300)
Embryo Transfer
การใส่ตัวอ่อนในรอบสด คือใส่ตัวอ่อนในรอบเดียวกับการกระตุ้นไข่ จะมีการตรวจ H อีกตัวร่วมก่อนการฉีดยาป้องกันไข่ตก (trigger) คือฮอร์โมน Progesterone (PRO)
PRO >1.5 ก่อนการ Trigger เราไม่ควรใส่ตัวอ่อนในรอบสด เพราะเยื่อบุโพรงมดลูกไม่เหมาะสม ทำให้การท้องลดลง ส่วนในรอบอื่นๆเช่นรอบแช่แข็ง ก็จะเจาะ PRO ร่วมด้วย เพราะถ้าต่ำเกินไป โอกาสติด(ท้อง) ต่ำ หรือโอกาสแท้งก็จะสูงขึ้น
คุณผู้ชาย ถ้าผลตรวจอสุจิดี ไม่จำเป็นต้องเจาะเลือด ดูฮอร์โมน แต่ถ้าผลตรวจอสุจิผิดปกติ หรือตัวน้อย วิ่งน้อยก็จะเจาะ H ร่วม โดยเจาะ PRL TSH FSH LH and Testosterone เพื่อดูว่าการผลิตอสุจิที่ผิดปกตินี้มาจากฮอร์โมนที่ผิดปกติหรือไม่ และสามารถให้ยารักษาได้หรือไม่ ถ้าได้ก็จะให้ฮอร์โมนหรือฉีดยาเพื่อรักษาได้
ข่าวสารและบทความอื่นๆ
