𝐒𝐮𝐩𝐞𝐫𝐢𝐨𝐫 𝐀.𝐑.𝐓. 𝐋𝐈𝐕𝐄 : 🅔🅟.60 ❝อายุ กับโอกาสในการมีบุตรของแต่ละช่วงวัย❞

ใน EP. 60 นี้ คุณหมอจิว นพ. สิริเชษฐ์ อเนกพรวัฒนา – สูตินรีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์และภาวะการมีบุตรยาก จะมาพูดถึงเรื่อง อายุ กับโอกาสในการมีบุตร ของแต่ละช่วงวัย เมื่ออายุมากขึ้น โอกาสการตั้งครรภ์ก็จะลดลง จะมีวิธีการที่จะสามารถเพิ่มโอกาสและได้ตัวอ่อนที่มีคุณภาพดีที่สุด ภายใต้ข้อจำกัดของอายุที่เพิ่มขึ้นได้อย่างไรบ้าง

อายุมีผลต่อโอกาสในการมีลูกและการตั้งครรภ์อย่างไรบ้าง? 01:25

โดยแบ่งเป็นจากทั้งฝ่ายหญิงและฝ่ายชาย และจะสรุปวิธีการที่จะสามารถเพิ่มโอกาสและได้ตัวอ่อนที่มีคุณภาพดีที่สุด ภายใต้ข้อจำกัดของอายุที่เพิ่มขึ้น

ฝ่ายหญิง 01:57

โอกาสในการตั้งครรภ์ของผู้หญิงจะลดลงตามอายุที่เพิ่มขึ้น โดยโอกาสจะสูงที่สุดในช่วงอายุประมาณ 20-30 ปี หากมีเพศสัมพันธ์ในวันไข่ตก โอกาสตั้งครรภ์ต่อรอบจะอยู่ที่ประมาณ 20-30% โอกาสนี้จะค่อยๆ ลดลงหลังอายุ 30 ปีเป็นต้นไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังอายุ 35 ปี โอกาสจะลดลงอย่างชัดเจน พออายุประมาณ 40 ปี โอกาสตั้งครรภ์ต่อรอบอาจจะเหลือเพียงแค่ประมาณ 10% หรือน้อยกว่านั้น ซึ่งสาเหตุที่ลดลงอาจจะเกิดจากปัจจัยหลายๆ อย่าง

สำหรับกลุ่มผู้หญิงที่อายุน้อยกว่า 20 ปี โอกาสการตั้งครรภ์อาจจะน้อยกว่ากลุ่ม 20-30 ปี เพียงเล็กน้อย อย่างไรก็ตาม การตั้งครรภ์ในวัยรุ่นมีความเสี่ยงต่อการแท้งสูงขึ้นด้วย ซึ่งสาเหตุที่โอกาสการตั้งครรภ์น้อยและเสี่ยงแท้งสูงในวัยรุ่น ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะเพิ่งเริ่มมีประจำเดือนได้ไม่นาน ฮอร์โมนอาจจะยังไม่คงที่ ไข่ตกอาจจะยังไม่สม่ำเสมอ ทำให้คุณภาพของไข่อาจจะยังไม่ดีพอ หรือมดลูก รังไข่อาจยังพัฒนาไม่เต็มที่ ทำให้ไม่สามารถรองรับการตั้งครรภ์ได้ดี รวมถึงการดูแลสุขภาพที่อาจจะยังไม่เหมาะสม ทำให้โอกาสตั้งครรภ์และโอกาสการแท้งในกลุ่มของคนไข้ที่อายุน้อยเป็นไปในทางที่ไม่ดี 

อย่างไรก็ตาม กลุ่มวัยรุ่นอาจจะไม่ใช่เป้าหมายที่อยากจะให้มีการตั้งครรภ์เกิดขึ้น โดยกลุ่มช่วงวัยหลัง 20 ปลายไปจนถึง 30 ปีขึ้นไป เป็นกลุ่มที่พึงประสงค์จะให้ตั้งครรภ์ และก็พบว่าเมื่ออายุเยอะขึ้น โอกาสการตั้งครรภ์ก็ลดลง

ตามที่ได้แจ้งไปก่อนหน้านี้ว่าโอกาสการตั้งครรภ์ต่อรอบ สำหรับกลุ่มคนไข้ช่วงอายุ 20-30 ปี จะอยู่ที่ 20-30% หากคู่สามีภรรยามีเพศสัมพันธ์อย่างสม่ำเสมอเป็นเวลา 1 ปี พบว่ามากกว่า 85% ของคนกลุ่มอายุนี้จะสามารถตั้งครรภ์ได้ แต่ถ้ายังไม่ตั้งครรภ์ ก็เข้าข่าย “ภาวะมีบุตรยาก” ควรเข้ามาปรึกษาแพทย์

3 ปัจจัยหลัก ที่ทำให้โอกาสตั้งครรภ์ลดลงในผู้หญิงสูงอายุ 05:14

1. คุณภาพของไข่

ปกติในผู้หญิง การสร้างเซลล์ไข่จะถูกสร้างขึ้นมาตั้งแต่ตอนอยู่ในท้องแม่ และจะไม่มีการสร้างเพิ่มขึ้นอีกตลอดชีวิต ซึ่งจะถูกใช้และลดลงเรื่อยๆ ตามอายุ เมื่อผู้หญิงอายุมากขึ้น ไข่ก็มีอายุมากขึ้นด้วย ไข่ที่อยู่ในรังไข่มาเป็นระยะเวลานาน จึงมีโอกาสที่จะสะสมความผิดปกติ หรือมีโอกาสเกิดความผิดพลาดในการแบ่งเซลล์หรือโครโมโซมได้สูงขึ้น ส่งผลให้โอกาสมีเซลล์ไข่หรือได้ตัวอ่อนที่มีโครโมโซมผิดปกติสูงขึ้น

ซึ่งปัญหาของโครโมโซมผิดปกติในตัวอ่อนหรือในเซลล์ไข่ ส่วนใหญ่จะเป็นไปตามกลไกการคัดเลือกของธรรมชาติ คือไม่มีการตั้งครรภ์เกิดขึ้น หรือมีการตั้งครรภ์แต่สุดท้ายแล้วแท้ง ไม่สามารถเกิดมาเป็นตัวเด็กได้ มีส่วนน้อยที่จะสามารถตั้งครรภ์จนคลอดมาได้ ซึ่งก็คือกลุ่มของโรคที่มีความผิดปกติของโครโมโซมบางชนิด อย่างดาวน์ซินโดรม ซึ่งจะมีปัญหาด้านสติปัญญาหรือความผิดปกติของอวัยวะต่างๆ เช่น หัวใจ ไต เพราะฉะนั้นโครโมโซมก็ถือว่าเป็นสิ่งสำคัญ

จะเห็นได้ว่า ในกลุ่มของคนไข้ที่อายุเยอะขึ้น โอกาสที่จะได้ตัวอ่อนที่โครโมโซมผิดปกติ ก็จะสูงขึ้นตามอายุ ทำให้โอกาสตั้งครรภ์ลดลง

• คนไข้ที่อายุน้อยกว่า 35 ปี โอกาสที่ตัวอ่อนโครโมโซมผิดปกติอยู่ที่ประมาณ 30-35% 
• อายุเกิน 35 ปี โอกาสจะเพิ่มเป็นประมาณ 40%
• อายุเกิน 40 ปี โอกาสผิดปกติจะสูงถึงประมาณ 70-80%

จึงเป็นเหตุผลที่หลายประเทศกำหนดเกณฑ์อายุสำหรับการแช่แข็งไข่ โดยบางประเทศไม่แนะนำให้แช่แข็งหลังอายุ 35 หรือ 40 ปี เพราะโอกาสสำเร็จในการตั้งครรภ์ค่อนข้างน้อย แต่สำหรับประเทศไทยยังไม่มีเกณฑ์เรื่องอายุที่ชัดเจน ถ้ายังไม่มีแผนจะมีลูกในระยะเวลาอันใกล้ การแช่แข็งไข่ก็ถือเป็นทางเลือกหนึ่งที่ทำให้มีโอกาสที่จะมีลูกได้ ดีกว่าไม่ได้ทำอะไรเลย

2. ปริมาณของไข่ 09:02

จำนวนเซลล์ไข่จะลดลงไปตามอายุของผู้หญิง ช่วงแรกคลอดมีประมาณ 1-2 ล้านใบ พอเข้าสู่วัยรุ่นเหลือจะประมาณ 300,000-500,000 ใบ และจะฝ่อไปจนสุดท้ายจะเหลือเพียง 300-400 ใบเท่านั้นที่สามารถเจริญเติบโตและตกไข่ได้ในแต่ละรอบเดือนตลอดช่วงชีวิต เมื่ออายุมากขึ้น ปริมาณเซลล์ไข่ที่เหลือในสต็อกจึงน้อยลง และคุณภาพก็ลดลงด้วย เมื่อทำเด็กหลอดแก้ว ผู้หญิงที่อายุเยอะมีแนวโน้มที่จะได้จำนวนไข่จากการกระตุ้นไข่น้อยกว่าคนอายุน้อย และโอกาสที่โครโมโซมผิดปกติก็จะสูงกว่าคนไข้ที่อายุน้อย โอกาสตั้งครรภ์จึงลดลง คนไข้ที่อายุเยอะมักจะตอบสนองต่อยาที่ใช้ในการกระตุ้นไข่แย่ลงด้วย ทำให้ต้องใช้ยาขนาดที่สูงขึ้นเพื่อกระตุ้นไข่

บางครั้งคนไข้ที่อายุน้อยก็พบว่ามีจำนวนไข่ที่น้อยกว่าอายุ เช่น อาจจะเคยการผ่าตัดรังไข่ ซีสต์ หรือช็อกโกแลตซีสต์ เคยได้รับการฉายรังสี เคมีบำบัดเพื่อรักษามะเร็ง การสูบบุหรี่ หรือมีประวัติครอบครัวอย่างคุณแม่หรือพี่สาวที่หมดประจำเดือนเร็วกว่าวัยอันควร โดยค่าเฉลี่ยคนไทยจะหมดประจำเดือนอายุประมาณ 50 ปี ถ้าหมดเร็วกว่านั้น จะเรียกว่าหมดเร็วกว่าปกติ อาจจะมีเซลล์ไข่ในรังไข่ลดลงเร็วขึ้นและเหลือน้อยกว่าคนปกติในอายุเท่ากันได้

3. มดลูกและอวัยวะในอุ้งเชิงกราน 11:42

โดยทั่วไปหากมดลูกและอวัยวะในอุ้งเชิงกรานไม่ได้มีรอยโรคอะไร โอกาสการตั้งครรภ์จะไม่ได้ขึ้นอยู่กับมดลูกโดยตรงไม่ว่าจะอายุเท่าไร แต่หากมดลูกมีรอยโรค เช่น เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ที่ทำให้มดลูกโต  เนื้อเยื่อเจริญผิดที่ในอุ้งเชิงกราน หรือมีเนื้องอกมดลูก ก็จะทำให้โอกาสตั้งครรภ์ลดลงได้ ซึ่งโรคเหล่านี้มักพบสูงขึ้นในคนที่อายุมากขึ้น และถ้าเป็นมาตั้งแต่อายุยังน้อย อาการของโรคก็มีโอกาสเป็นมากขึ้นตามอายุที่เพิ่มขึ้นเช่นกัน เมื่อตัวโรคมีมากขึ้นก็อาจจะทำให้โอกาสตั้งครรภ์ลดลงได้

เมื่อตั้งครรภ์ไปแล้วเป็นอย่างไร? 12:44

พบว่าในกลุ่มของคนไข้ที่อายุเยอะขึ้น เมื่อตั้งครรภ์ไปแล้วก็อาจจะมีความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะแทรกซ้อนสูงขึ้นด้วย เช่น เบาหวานระหว่างตั้งครรภ์ ความดันสูง หรือครรภ์เป็นพิษระหว่างตั้งครรภ์ รวมถึงมีโอกาสคลอดก่อนกำหนดมากขึ้น และมีโอกาสคลอดด้วยวิธีการผ่าตัดคลอดที่สูงขึ้น

สรุป ความสามารถในการเจริญพันธุ์ของหญิงที่อายุเยอะขึ้น พบว่ามี 4 อย่างที่แตกต่างจากคนอายุน้อย

1. คุณภาพของไข่ที่ลดลง มีความผิดปกติของโครโมโซมตัวอ่อนที่สูงขึ้นตามอายุ ทำให้โอกาสการตั้งครรภ์ลดลง
2. มีจำนวนเซลล์ไข่ที่ลดลง ทำให้แนวโน้มในการกระตุ้นไข่อาจจะได้ไข่ในจำนวนที่น้อยกว่าในคนที่อายุน้อย
3. มีโอกาสที่จะมีความผิดปกติของมดลูก เช่น เนื้องอกมดลูก เยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ หรือช็อกโกแลตซีสต์สูงขึ้น ซึ่งโรคเหล่านี้ทำให้โอกาสการตั้งครรภ์ลดลงได้
4. มีความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะแทรกซ้อนของการตั้งครรภ์สูงขึ้น เช่น เบาหวานระหว่างตั้งครรภ์ ครรภ์เป็นพิษ การคลอดก่อนกำหนด และการผ่าตัดคลอด

ฝ่ายชาย 17:02

โอกาสในการทำให้ตั้งครรภ์ได้ในฝ่ายชายอาจจะไม่ได้ลดลงตามอายุมากเท่ากับผู้หญิง ในลูกอัณฑะจะมีเซลล์ต้นกำเนิดของตัวสเปิร์ม การสร้างตัวสเปิร์มจะเริ่มเมื่อเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์ไปตลอดชีวิต ซึ่งเป็นสร้างขึ้นใหม่ตลอดเวลา แม้ว่าคุณภาพของสเปิร์ม เช่น จำนวนตัวหรือตัวที่เคลื่อนไหวได้ดี อาจจะเริ่มลดลงบ้างหลังอายุประมาณ 45-50 ปี แต่ก็ไม่ได้ลดลงจนทำให้โอกาสตั้งครรภ์น้อยลง เราจึงยังเห็นผู้ชายที่อายุ 60-70 ปี สามารถมีลูกได้อยู่ 

อย่างไรก็ตาม ผู้ชายที่อายุเยอะขึ้นอาจจะมีความผิดปกติของยีน, DNA หรือโครโมโซมของสเปิร์มที่อาจจะผิดปกติได้บ้าง ซึ่งอาจเพิ่มโอกาสความผิดปกติของโครโมโซมในตัวอ่อนได้ แต่ก็ไม่เยอะเท่าของผู้หญิง นอกจากนี้ ยังมีข้อมูลว่าเมื่อภรรยาของผู้ชายที่อายุเยอะตั้งครรภ์ อาจมีโอกาสเกิดการแท้งที่สูงขึ้นได้ ซึ่งก็อาจจะเกิดจาก DNA หรือโครโมโซมที่มีความผิดปกติ

การมีโรคที่เกิดขึ้นมาภายหลังที่ลูกอัณฑะ เช่น การติดเชื้อ หรือเป็นโรคที่มีผลทำให้ตัวสเปิร์มน้อยลง อาจจะมีผลทำให้มีปัญหามีลูกยากได้

นอกจากนี้ยังพบปัญหาในผู้ชายสูงอายุเกี่ยวกับสมรรถภาพทางเพศที่ลดลง เช่น องคชาตแข็งตัวได้ไม่ดี จนไม่สามารถทำกิจกรรมจนเสร็จได้ หรือมีความต้องการทางเพศลดลง หรือมีเรี่ยวแรงไม่พอที่จะมีกิจกรรมทางเพศจนสำเร็จได้ ซึ่งอาจจะเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้ความสามารถในการเจริญพันธุ์ หรือโอกาสที่จะมีลูกน้อยลงได้ แต่ปัญหาเหล่านี้ไม่ได้เกิดขึ้นกับผู้ชายทุกคนที่อายุเยอะขึ้น โดยเฉพาะถ้าดูแลสุขภาพดี ออกกำลังกายสม่ำเสมอ

สรุป คุณภาพสเปิร์มของผู้ชายไม่ได้ลดลงมากตามอายุ แต่จะเริ่มลดลงหลังอายุ 45-50 ปี แต่ก็ยังพอมีสเปิร์มที่ทำให้ตั้งครรภ์ได้ คุณภาพของการเคลื่อนไหวและจำนวนอาจจะลดลงเล็กน้อย อาจจะมีความผิดปกติของ DNA หรือโครโมโซมสูงขึ้นกว่าคนอายุน้อย ทำให้โอกาสการแท้งสูงขึ้นได้บ้าง ส่วนปัญหาเรื่องของสมรรถภาพ เช่น การแข็งตัว ความต้องการทางเพศ หรือเรี่ยวแรง ทำให้กิจกรรมทางเพศอาจจะลดลงในคนที่อายุเยอะขึ้น

นอกจากนี้ ยังมีข้อมูลว่าในคุณพ่อที่อายุเกิน 45-50 ปี อาจพบปัญหาเรื่องโรคทางจิตเวชในลูกสูงขึ้นได้ เช่น โรคจิตเภท โรคไบโพลาร์ หรือโรคออทิสติก แม้โอกาสจะเพิ่มขึ้น แต่ก็ยังถือว่าอัตราการเกิดไม่ได้เยอะมาก

เทคนิคการเพิ่มโอกาสการตั้งครรภ์ภายใต้ข้อจำกัดของอายุ 22:26

จะเห็นว่าในผู้หญิงและผู้ชายที่อายุเยอะขึ้น โอกาสการตั้งครรภ์ก็จะลดลงแตกต่างกันไป

ในข้อจำกัดของอายุ เราจะทำอย่างไรได้บ้าง เพื่อให้มีโอกาสการตั้งครรภ์สูงสุด ได้ตัวอ่อนในคุณภาพสูงที่สุด?

ไม่ว่าอายุจะมากขึ้นแค่ไหน ทั้งผู้ชายและผู้หญิงควรเริ่มต้นด้วยการปรับพฤติกรรมสุขภาพ เพื่อเพิ่มโอกาสในการมีลูกและความสามารถในการเจริญพันธุ์ 

1. น้ำหนักตัว พยายามรักษาน้ำหนักตัวให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม หากน้ำหนักเกิน แนะนำให้ลดน้ำหนักลงประมาณ 5-10% ก็จะช่วยให้ทุกอย่างดีขึ้นได้ หรือหากน้ำหนักน้อยก็เพิ่มมาให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม
2. การออกกำลังกาย แนะนำการออกกำลังกายที่ใช้ออกซิเจน หรือคาร์ดิโอ อย่างน้อยประมาณ 150 นาทีต่อสัปดาห์ โดยแบ่งเป็น 3-5 วันต่อสัปดาห์
3. การปรับอาหาร แนะนำให้ทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ ลดการรับประทานน้ำตาลเชิงเดี่ยว และลดอาหารมันของทอด ถ้าสุขภาพดี ความสามารถในการมีลูกก็จะดีขึ้น
4. ลด ละ เลิก การดื่มสุรา การสูบบุหรี่ รวมถึงสารเสพติดอื่นๆ เพราะสารเคมีเหล่านี้ทำลายเซลล์ไข่และเซลล์อสุจิ

ปัจจัยเสริม คือวิตามินและอาหารเสริม

• สำหรับผู้หญิง คือ โฟลิค, วิตามินที่ต้านอนุมูลอิสระ เช่น วิตามิน C, วิตามิน E, CoQ10 และบางครั้งอาจเสริม DHEA สำหรับคนอายุเยอะ
• สำหรับผู้ชาย คือ ซิงค์หรือสังกะสี, โฟลิค, และวิตามินที่ต้านอนุมูลอิสระ เช่น วิตามิน C, E, CoQ10

คำถามที่น่าสนใจจากไลฟ์

ตรวจโครโมโซมตัวอ่อนเมื่อไหร่ 14:44

สามารถทำได้หลังจากเลี้ยงตัวอ่อนไปแล้ว 5-6 วัน โดยการตัดเซลล์ส่วนหนึ่งที่อยู่บริเวณรอบๆ ของตัวอ่อน หรือส่วนที่จะพัฒนาไปเป็นรกหรือถุงน้ำคร่ำไปตรวจโครโมโซม ซึ่งพบว่าการย้ายตัวอ่อนที่โครโมโซมปกติจะเพิ่มโอกาสตั้งครรภ์ 70-80% ซึ่งสูงกว่าการใส่ตัวอ่อนโดยไม่ตรวจโครโมโซม ที่โอกาสการตั้งครรภ์เฉลี่ยทุกช่วงอายุอยู่ที่ประมาณ 40% ช่วยลดระยะเวลาในการรักษา ทำให้สามารถเลือกตัวอ่อนที่มีคุณภาพดีเพื่อทำให้ตั้งครรภ์ได้

ในครอบครัวที่มีประวัติโรคทางพันธุกรรม สามารถเก็บไข่ได้ไหม 15:56

โรคทางพันธุกรรมมีหลายประเภท ที่เกิดจากความผิดปกติของโครโมโซมหรือความผิดปกติของยีน ในปัจจุบันสามารถตรวจโรคเหล่านี้ได้จากการตรวจคัดกรองโครโมโซมตัวอ่อน หากมีประวัติโรคทางพันธุกรรมในครอบครัว การเก็บไข่เพื่อนำมาทำ ICSI ยิ่งมีความจำเป็น เพื่อให้สามารถเลือกตัวอ่อนที่ไม่มีโรคใส่กลับไป เพื่อป้องกันไม่ให้เด็กเป็นโรคได้

การตรวจออทิสติกในตัวอ่อน 26:48

ในปัจจุบัน ยังไม่สามารถทำได้ เนื่องจากออทิสติกเป็นโรคที่เกิดจากความผิดปกติของยีนหลายตำแหน่ง และเรายังไม่สามารถระบุตำแหน่งที่ผิดปกติของยีนที่ทำให้เกิดออทิสติกได้ทั้งหมด รวมถึงอาจมีปัจจัยอื่นที่ไม่ได้เกิดจากยีนร่วมด้วย อย่างไรก็ตาม มีข้อมูลว่าในผู้ชายที่อายุเยอะขึ้น โดยเฉพาะเกิน 45-50 ปี มีโอกาสเพิ่มขึ้นที่ลูกจะเป็นออทิสติกได้ แต่ในผู้หญิงไม่พบว่าเพิ่มโอกาสนี้

หากมีคำถามเพิ่มเติม สามารถติดต่อเราได้ทุกช่องทางของ Superior A.R.T.